Życie to kierat, świat to paździerz

W obecnej pandemicznej sytuacji nie mam wyboru jak tylko kontynuować gotowanie etymologicznej zupy. Tym razem biorę na warsztat słowo, nad którymi rozmyślamy ostatnio nieustannie: chory. Wytrzymajcie, w kolejnej części mam zamiar pochylić się nad zdrowym!

Gdy ktoś mówi „Orbitowski” to widzę tego takiego pana z Instagrama, który czasem dodaje zdjęcia nosorożców, „sprząta nosorożcem” (do dziś nie jestem pewna, jak się sprząta za pomocą nosorożca) i okazjonalnie jest czarnym kołczem (z lubością go tam czytam i oglądam). Gdy usłyszałam, że napisał Kult i zobaczyłam akcję promocyjną z błękitnymi koszulkami, stwierdziłam, że to pewnie będzie jakaś odjechana w kosmos powieść fantasy o sekcie (w głowie miałam, nie wiedzieć czemu, Indianę Jonesa i Świątynię Zagłady). Miałam ochotę na taką właśnie książkę. W ogóle nic a nic nie zdawałam sobie sprawy z tego, co mnie czeka.
Bo Kult jest o tym, że w Oławie objawiała się Najświętsza Panienka.

Szukając czegoś ciekawego do przejrzenia na Polonie, natknęłam się na pasjonującą osiemnastowieczną książkę medyczną. Wydana została w 1793 roku, poniżej podaję jej prawie pełny tytuł (za katalogiem w Polonie).
Lekarz dla włościan, czyli rada dla pospólstwa w chorobach i dolegliwościach naszemu krajowi albo właściwych, albo po większej części przyswojonych każdemu naszego kraju mieszkańcowi do wiadomości potrzebna, przez B. Ludwika Perzynę [...] w narodowym języku napisana.

Post ten rozpoczyna serię, którą nazwałam Etymologiczną polewką i w której od czasu do czasu będę kompilować i opisywać rzeczy, które wyczytałam w różnych słownikach.



Oko– narząd wzroku, organ służący do patrzenia (i widzenia). Pochodzi od prasłowiańskiego oko. Niestety nie używa się już teraz tylu wyrazów złożonych za pomocą oka, ile ich było w staropolszczyźnie, a szkoda, bo były niezwykle malownicze: można jeszcze spotkać kogoś chmurnookiego, czarnookiego lub modrookiego, ale z kolejnymi już gorzej: miodooki, zezooki (również przenośne znaczenie: ten, który patrzy niechętnie), bielmooki, krwawooki.
Od oka pochodzi również słowo oczywisty (niewątpliwy, bezsporny) oraz okno – otwór w ścianie umożliwiający doświetlenie pomieszczenia światłem naturalnym.
Przysłowia Prawda w oczy kole. Strach ma wielkie oczy. Biednemu zawsze wiatr w oczy [i wiadomo co jeszcze gdzie jeszcze].